Arnošt Muka/Jan Arnošt Holan
Pućowanje po Delnjej Łužicy - strona 9

wróćo k stronje 8 <<<

Tudy njech je mi dowolene, něšto wo serbskich přazach přispomnić. Knježa duchowni zdźěla přećiwo přazam zachadźeja, jako bychu w młodźinje njepřistojnosć a njepócćiwosć hajiłe a powjetšałe. Tola tak wjele kaž sym ja přazy zeznał (a ja sym jich hižom wjele wopytał na mojich pućowanjach, a wobkrućam, zo tudy cyle njestronisce sudźu) móžu prajić, zo njejsym nihdźe njepřistojnosć, wjele mjenje njepócćiwosć w nich nadešoł. A njeběchu tam přeco jenož holcy, ale přińdźechu tež hólcy do přazy, tola ći so zesydachu najbóle na kachlowu ławku a připosłuchachu spěwanju, a hdyž běše spěw raz womjelknył, powědachu abo žortowachu ze přelčemi na přistojne wašnje. Změrom domoj woteńdźechu. Zo drje tehdom, hdyž přazu kałaja a dołhu nóc hotuja, tež te a tamne lózystwo wuwjedu, móže dźě być. To pak je tež wěste, zo runjewon w namjeznych wosadach, hdźež so zwjetša žane přazy wjace nimaja a hdźež cuzy powětr serbski žiwjel poduša, jara husto njepřistojnosć atd. nadeńdźeš; w tutych dobroserbskich wsach pak namakaš naiwny a přistojny wobchad młodosće mjez sobu. Tež njechodźa młode a starše holcy hromadźe do jeneje přazy, ale so kruće dźěla. Holcy, kiž su ze šule, chodźa hač do 17. lěta same za so do jeneje přazy a potom hakle smědźa do přazy dorosćenych źowćow zastupić. Wyše toho je serbska přaza za młode holcy jara dobra wučernja, kaž to na wjacorych městnach zhonich. W Strobicach pola Choćebuza na přikład dyrbi kóžde nowozastupjene źowćo kóždy tydźeń swoje wot kantorki postajene “stucki” a w póstnym času kěrluše z hłowy wuknyć a potom předspěwać abo jeli to sama njemóže, “hulicowaś”. Kotraž je njewuknje, so z přazy wuzamknje.

Wšudźom, hdźež wopytach, žedźachu źowća za tym, zo bychu tež něšto nowe nawukłe. W Dubem pola Wětošowa nawučich je na swojim prěnim pućowanju před połtřeća lětami Zejlerjowy spěw “Lubka lilija”, kiž so jim wuběrnje lubješe. Wone pěsniku tak dołho ze mnu wospjetowachu, hač ju z hłowu “njehumějachu” a prošachu přeco znowa, zo bych ju hišće jónu z nimi přespěwał. W Górnej nawuknychu źowća wote mnje na tamnym samsnym pućowanju dwě jim hišće njeznatej ludowej pěsničce. Dale je tamny mój wopyt Góricańskeje “pśezy” hižom rjane płody njesł, wyše toho zo běch tam ja nimale 30 cyle nowych pěsničkow nahromadźił. Tehdy mjenujcy źowća w Popojskich a Kósobuskich přazach wjele serbskich pěsni njeznajachu. Tola po mojim zběranju ludoweho wuměłstwa w Górnej wopytowachu wone wjele króć Góricańsku přazu a wot tamnych holcow, kiž mějachu repertoir wot znajmjeńša 60 serbskich próznickow, jara pilnje wuknjechu, tak zo nětko tež w swojej přazy spěwajo wjele rjenišu zabawu maja dyžli prjedy.

Z Gołkojc so podach do Popojc, zo bych lubeho přećela wopytał: je to nam wšitkim derje znaty sławny serbski spisowar knjez kantor Jórdan. Buch wutrobnje wot njeho a jeho lubeje mandźelskeje witany a nanajpřećelnišo hospodowany; mějach so pola njeho kaž doma. Kóždy raz, hdyž běše wón šulu skónčił, sydnychmoj so hromadźe a rozmołwjachmoj so jenož wo serbskich naležnosćach a předmjetach, spominajo na to, štož bě kóždy w poslednim času zwjeselace abo zrudźace wo serbskim kraju a ludu nazhonił. Tež wón běše hižom njedospołnosć Zwahroweho słownika spóznał a hižom rjanu hromadku tam chibowacych wurazow nahromadźił; tute zapisachmoj do mojeho Zwahra a namakachmoj jich pódla hišće něšto wjace, při čimž běše namaj jeho knjeni mandźelska jako dobra delnjołužiska Serbowka jara pomocna.