Zdźarowska wosada. Tuta wosada, kiž k sewjeru wot Mužakowskeje při rěce Nysy leži, wobsteji z Wulkich a Małych Zdźarow (Groß und Klein Särchen) a Tśeplina (Tschöpeln). Zajimawe su w Zdźarach za starožitnosćeri rozpadanki wulkeho stareho hroda na hórce při rěce Nysy ležaceho. Serbstwo je tu hižo před 50 lětami docyła wotemrěło; nadrobniše powěsće namakaju so w tamnišich cyrkwinskich knihach, do kotrychž je zapisana wotmołwa, podata w lěće 1826 wot tehdyšeho fararja na naprašowanje knježerstwa. Hač do smjerće fararja Magna Benjamina Krygarja w lěće 1754 je so w cyrkwi serbsce prědowało a tehdy bě hišće wosada cyle serbska. Po nim pak wuzwoli sebi wona tehdomnišeho kantora w Trjebulach, Jana Gottloba Fechnera, runjež serbsce njerozumješe – pječa, dokelž bě so jej w času swojeho wikariatstwa wuprózdnjeneho městna jara lubił – za noweho fararja a žadaše wot njeho jeno to slubjenje, zo by k dopomnjeću na to, zo je tu serbska cyrkej a wosada, serbska liturgija so zachowała. A tuž ta tež wosta hač do Fechneroweje smjerće w lěće 1793. Po nim powołani fararjo pak njekedźbowachu wjace serbskeje liturgije. 

Tak bě drje kónc zańdźeneho stolěća serbska rěč z cyrkwje wutłóčena, ale nic hišće ze rta wosadnych, dokelž so “wšitcy wobydlerjo hišće husto mjez sobu serbsce rozmołwjachu”. Tohodla buchu tež w lěće 1826 někotři stari potrěbni ludźo z Wulkich a Małych Zdźar za podpěranje z Budarjoweho wustawa wot fararja poručeni. Tola w poslednich lětdźesatkach, wobkrućeše mi nětčiši farar, njejsu ani z Tśeplina wjace žane próstwy wo podpěru ze spomnjeneho wustawa přišłe. Farar znaje we wsy jeničku 60 lět staru žonu z mjenom Šmerže, kiž hišće serbsce móže, ta pak je ze susodnych Brunojc rodźena.

Podobnje je tež susodna Cybalinska wosada hižo dawno dočista přeněmčena; w cyrkwi namaka so hišće hornjoserbska cyrkwinska agenda z lěta 1696, kotraž je přez to zajimawa, zo je z wjetšeho dźěla po tamnišej namjeznej narěči rukopisnje přeporjedźana a zo ma rukopisny pjeć stronow wobsahowacy přidawk ze serbskim zažohnowanjom paćerskich dźěći w tamnišej narěči.

Wšě wsy susodneju Mužakowskeje a Jabłonskeje wosadow, kaž Brunojcy (Braunsdorf), Kobjelin (Köbeln), Jamelica (Jämlitz) a tak dale su ze snadnymi wuwzaćemi hišće dospołnje serbske. W Jamelicach staj korčmar a wobsedźer knježeho dwora němskaj, w Kobjelinje je wjetši dźěl dźěłaćerjow w suknjowej a papjerjowej fabrice z cuzby, dwě třećinje wobydleri pak stej tu dočista serbskej, tak zo tež Němcy, kiž jow dlěje přebywaju, kaž korčmar, z kotrymž serbsce rěčach, serbsku rěč přiwuknu. W šuli pak so tu runje kaž w Brunojcach hižo dawno wšo němsce wuči, runjež su tež dotalni wučerjo drje wšitcy Serbja byli; před 30 lětami so w šuli hišće serbske spěwy spěwachu.

W Brunojcach wot wobydleri třo, kiž tam hakle před krótkim přićežechu, hišće serbsce njerozumja, wokoło dźesać pak rozumja, ale zwjetša njerěča, mjez nimi hosćencar, kiž je mi tute data podał, a stary wučer, dokelž serbsce njewuči; wjetši dźěl dorosćenych ludźi rozumi nětko tež tak někak němsce, stari a dźěći pak zdźěla mało, zdźěla ničo.

KÓNC