lausitz.la : luzica.la

mehr erfahren:wjace zhonić  dokumente:dokumenty  lieder:spěwy  links:pokazki   blog  serbska karta

 

Arnošt Muka
Dundanki a drohowanki po Delnich Serbach (1883)

Z: Arnošt Muka, Pućowanje po Serbach, Nakład Domowiny Budyšin, 1957

Husoka ma 650 wobydleri, kiž su zwjetša wšitcy serbscy; swójbow je tam 42 serbskich, hdźež so tež z dźěćimi serbsce powěda, 20 němskich abo tajkich, kiž so za němske abo k Němcam dźerža, kaž na přikład wučer, kiž je po mysli wonych ludźi “hawptněmc”. Zwjetša je w tych němskich swójbach muž němski a tuž tež so swójba za němsku wobhladuje; tola štyri němscy mužojo rozumja a rěča tež serbsce, mjez tym, zo w jednej swójbje, hdźež je mać němska, so z dźěćimi jeno němsce rěči. Po swědčenju wučerja z Małksy a serbskeho bura a němskeho kowarja z Husokeje rěča w poslenišej wsy starši ze swojimi dźěćimi serbsce, dźěći němskich staršich wuměja wšě tež derje serbsce a rěča, hdyž ze serbskimi na wsy hrajkaju, z nimi serbsce; w šuli pak dyrbja wězo wšě jeno němsce powědać a tuž tež Husočanski wučer hinak hač moji prěnši swědkojo swědčeše, prajicy, zo ma w šuli 130 dźěći, wot kotrychž jeno wokoło dźesać hišće serbsce rozumja a zo je we wsy jeno hišće dźesać tajkich swójbow, kiž tak prawje na starym wašnju wisajo hišće domach serbsce powědaju. Tak by na kóždu tutu swójbu jedne serbske dźěćo přišło. 

Dorosćeni, kaž dale dźeše, pak małko a njerad serbsce powědaju (wězo z nim, dokelž wědźa abo mysla, zo je wón “hawptněmc”). Na přazy spěwaju młode holcy, štož wučer sam wuzna, zwjetša hišće serbsce, ale póstne kěrluše na wsy wot lěta 1870 sem jenož němsce, dokelž bě jim wón serbske spěwać zakazał. W cyrkwi pak drje so ženje serbsce spěwało njeje. Žónska a muska drasta je tu hišće serbska.

Potajkim ma Husoka znajmjeńša dwě třećinje = 433 serbskich wobydleri, serbsce rozumi pak jich znajmjeńša 500 a tohodla ma so ta wjes hišće do serbskich ličić napřećiwo postajenju na Smolerjowej a Andreeowej karće, na kotrymajž wona hižo w přeněmčenym kraju płuwa.

Gozd a Dubrawa. W kóždej wsy je wokoło 160 wobydleri. Gozd ma šulu, do kotrejež tež dźěći z Dubrawy chodźa. Dubrawa pak filialnu cyrkej, kiž k Nosydłojcam słuša. Do šule chodźi 60 dźěći, mjez nimi wosom serbskich, kotrež je wučer, dokelž docyła němsce njerozumjachu, w prěnim lěće tež sobu serbsce rozwučował; su to dźěći dźěłaćerskich staršich na knježimaj dworomaj tuteju wsow; dźěći druhich wobydleri pak tam pječa wjace serbsce njewuměja. W šuli so wot lěta 1854 hewak ničo wjace serbsce njewuči. Před 25 lětami rěčeše w Gózdu hišće wjetši dźěl wobydlerjow serbsce, nětko pak je tam jeno hišće 50 staršich ludźi serbskich, kiž serbsce powědaju, hdyž do susodnych serbskich wsow přińdu. W Dubrawje rěča starši ludźo hišće serbsce, kotřiž su srjedź 20 do 40 lět, rozumja zwjetša hišće serbsce, rěča pak mało a zdźěla jara špatnje, kaž sam słyšach; potajkim je tam znajmjeńša hišće 80 wobydleri, kotřiž serbsce rozumja a z časami powědaju. Tute powěsće poda mi Gózdźanski wučer Bězk, rodźeny ze Žargona, šědźiwy potuleny starc, kotrehož skoro kóžde słowo jako Serba přeradźi.

Garej abo Garij (z Garije, w Garij, Smoler Gaŕe, Zwahr Gary, němsce Gahre) je hišće dočista serbska wjes, kiž runje kaž susodne cyle serbske Matyjojce (Mattendorf) do Górjonowskeje wosady słuša. Andree je drje to po mojim zdaću wědźał, dokelž tajku dołhu wopušku serbskeho kraja hač blisko ke Garej ćehnje, kotraž pak hač do wsy nutř njedosaha; ale tež Smoler wostaji ju zmylnje w hižo přeněmčenym kraju. Runje tak je Andree tež Matyjojce, kotrež wopaki Mallendorf mjenuje, do hižo přeněmčeneho kraja połožił.

impressum