Rjašćańska wosada. Tuta wosada wobsteji ze wsow Rjašćań (Preschen) z nimale 300, Jarješk (Smoler wopaki Jaresk, němsce Jerischke) z wokoło 300, Radom (Smoler Radyń, němsce Raden) z wokoło 100, Gózda z nimale 250 wobydlerjemi a Carna (Zschorno). Rjašćań ma jara staru cyrkej z 12. stolěća, kiž bě zwoprědka jenož kapałka, poswjećena Sw. Waltinej. Po swědčenju Rjašćańskeho fararja Müllera móže w Rjašćanju 4-5, w Jarješku 4-5, w Radomju 1 a w Gózdźe 10 něšto wjace cyle starych ludźi hišće serbsce, mjez tym, zo je w Carnej znajmjeńša połojca wobydlerstwa hišće serbska. Tež w tutej wosadźe dóstawaju hišće někotři stari ludźo podpěru z Budarjoweho wustawa. Je pak tu hišće, štož mi knjez farar dale zdźěli, w němskej rěči wjele serbskich słowow zawostało, na přikład pojědank (Frühstücksschnitte), hóppaj (Tragwiege, wisaca kolebka, w kotrejž ludźo na polach małe dźěći kolebaju), priwatsch (křiwač to je přaslica, Rockenstock) a tak dale; a předewšěm starši ludźo nałožuja w swojej rěči wjele serbskich wurazow a husto serbske konstrukcije, kiž su so do jich němčiny zasydliłe. 

Serbske bože słužby su tu w započatku tutoho stolěća zašłe; předposledni farar John, kiž w lěće 1823 swoje zastojnstwo nastupi, njeběše wjace serbskeje rěče mócny. Farar Theodor Traugott Pohle († 1797) je hišće serbsce móhł a wězo swojim wosadnym tež hišće w maćernej rěči bože słowo připowědał, kaž to w starej sakskej cyrkwinskej agendźe z lěta 1731, kotraž so hišće dźensniši dźeń w tamnych stronach nałožuje, rukopisny serbski přiwisk dopokazuje, hdźež je sebi wón (na wosom stronach) cyrkwinske požohnowanje a dwě požohnowani za njedźelniče serbsce zapisał; tola w kajkej měrje je so tam tehdy hišće serbska rěč w cyrkwi trjebała, njehodźeše so mi wuslědźić. W Gózdźe pak nazhonich, zo je tam wokoło 30 ludźi, kiž hišće serbsce rozumja a při składnosći powědaju, mjez nimi su tež někotři młodźi ludźo, kotřiž su tam ze serbskich stron přićahnyli. Jedyn 35 lět stary muž, tam rodźeny, kotrehož zetkach, praješe mi, zo drje serbsce rozumi, ale powědać njemóže.

Dubrawska wosada. K tutej wosadźe słušeja Dubrawka (Dubrauke, wot lěta 1937 Eichwege), hdźež je cyrkej, z wokoło 300, Čersk abo Cersk (Tschernitz) z wokoło 500, Ćisej abo Śisej (Wolfshain) z wokoło 120 wobydlerjemi a nowa němska škleńčerniska kolonija Friedrichshain; tež w Cersku su škleńčernje załožili. Nimo Dubrawki namaka so šula w Cersku a Friedrichshainje. Po swědčenju Dubrawskeho wučerja Wawriški, kiž bě po rodźe a wurjekowanju Serb, rěči w Dubrawce lědma 25 cyle starych ludźi hišće serbsce, 40 lět stari ludźo njerozumja pak pječa wjace serbsce, runje tak je w Cersku a Śisej; w poslednišej wjesce staj hišće dwaj hospodarjej serbskaj, jeju dźěći pak tež hižo maćerneje rěče wjace mócne njejsu; tola zdadźa so mi tute powěsće trochu přehnate, hdyž tule wosadu přirunam z druhimi susodnymi a podobno postajenymi a z datami wo přestaću serbskeje rěče w šuli a cyrkwi, kotrež mi wón poda; po nich je serbska wučba we wosadnych šulach wokoło lěta 1850 docyła zastała a serbske prědowanje je do rowa šło ze smjerću fararja Basta († 1860), kiž bě tola hišće trójce wob lěto serbsce prědował abo, kaž mi něchtó druhi dopraji, serbske prědowanje přečitał. W Cersku samym powědachu mi ludźo, zo wot dorosćenych jich tam hišće wjele serbsce rozumi a zdźěla tež rěči, wot młódšich pak nichtó, a po swědčenju němskeho fararja w Syjku powěda w Śišej wot starych ludźi hišće wjetši dźěl serbsce, dźěći pak skoro ani njerozumja.